Tổng quan về đàn violin cổ điển ( violin acoustics)

Tổng quan: Khi dây vĩ rung sẽ tạo ra sự chuyển động, điều đó tạo nên rất nhiều âm điệu ( Độ rung sẽ tạo ra những tần số khác nhau). Việc kéo vĩ không chỉ cho phép tạo ra một loạt kỹ thuật biểu cảm, mà nó còn cung cấp năng lượng liên tục và duy trì sự hòa hợp giữa các nốt nhạc. Ngựa đàn và tất cả các phần của vioin , những công cụ liên quan khác đều phục vụ truyền tải năng lượng để tạo ra những chuyển động của dây vĩ vào không khí dưới dạng âm thanh. Các hoạt động của chúng rất quan trọng đối với việc tạo ra âm thanh cho các nhạc cụ họ vĩ cầm.

Tổng quan về đàn violin cổ điển 1

Đầu tiên là về âm thanh

Nếu bạn đặt một ngón tay nhẹ nhàng lên trên một chiếc loa bạn sẽ cảm thấy nó rung. Tương tự nếu bạn kéo mạnh một nốt thấp, bạn sẽ thấy nó chuyển động. Khi nó di chuyển về phía trước, nó sẽ nén không khí ở xung quanh và làm tăng áp suất. Tiếp đó một ít không khí sẽ bị đẩy ra ngoài, sự nén không khí lại tiếp tục. Sau đó nó gây lên sự nhiễu loại trong không khí và truyền ra sóng âm thanh. Cuối cùng sóng âm thanh này lan truyền tới tai sẽ làm màng nhĩ rung động, nhờ đó ta có thể nghe được âm thanh.

Tổng quan về đàn violin cổ điển 2

Tại bất kỳ thời điểm nào trong không khí gần nguồn âm thanh, các phân tử chuyển động ngược trở lại và chuyển tiếp ( Trong môi trường không khi các phân tử sẽ chuyển động hỗn độn), áp suất không khí thay đổi lên xuống một lượng rất nhỏ. Số rung động mỗi giây được gọi là tần số được đo với chu kỳ là một giây gọi là Hertz(HZ). Cao độ của âm thanh hầu như được xác định bởi tần số: tần số cao cho âm cao và ngược lại. 440 rung động trên một giây (440 Hz) được coi là nốt A( La) trên khóa son (trên dây La của violin). 220Hz được nghe như nốt A(La) một quãng tám thấp hơn ; 110 Hz nghe như nốt A (La) một quãng tám thấp hơn nữa… Chúng ta có thể nghe âm thanh từ 15Hz đến 20kHz ( 1kHz = 1000Hz). Một nhạc công đàn Double bass ( đàn công –tra-bát) có thể chơi xuống đến 41Hz hoặc thấp hơn, và violin có thể chơi các nốt với tần số cơ bản là trên 2kHz. Tai con người nhạy cảm nhất với âm thanh từ 1 đến 4kHz – là khoảng từ quãng 2 đến 4 quãng tám ở giữa nốt C(Đô).

Về violin: dây, vĩ, ngựa đàn và phần thân

Dây

Cao độ của dây vĩ khi rung phụ thuộc vào 4 điều .

· Độ dày. Dây vĩ dày hơn sẽ có độ rung chậm hơn nên các dây vĩ có độ dày ( trên một violin) sẽ giảm dần từ dây E (Mi) – A(La) – D(Rê) – G(Son) dù chiều dài và sự căng của các dây là gần như nhau.

· Các tần số cũng có thể được thay đổi bằng cách thay đổi sự căng – trùng của dây nhờ các chốt điều chỉnh. Dây càng căng sẽ cho cao độ cao hơn.

· Tần số còn phụ thuộc vào độ dài, ngắn khi rung. Kỹ thuật rung là cách người chơi giữ, đè các đầu ngón tay trái khi bấm phím trên dây, ngón bấm phải di chuyển nhanh và nhẹ trên một quãng rất ngắn.

· Cuối cùng là cách thức rung. Nó sẽ tạo ra các chuỗi và chuyển động của sóng âm thanh. (Chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn ở trong một bài viết khác)

Cấu tạo và hình giải phẫu violin của Atelier Labussiere

Tổng quan về đàn violin cổ điển 3

Ngựa đàn

Có tác dụng truyền dao động rung từ dây vĩ tới toàn bộ cây vĩ cầm. Ngựa đàn tự chính nó có tác dụng rất lớn trong việc truyền âm thanh trong dải tần số từ 1 – 4 kHz, đó là khoảng tần số mà tai chúng ta rất nhạy cảm. Và đây chính là lý do mà ta thường cảm nhận thấy âm sắc tươi sáng của tiếng vĩ cầm. Bạn cũng có thể giảm thanh bằng cách gắn dụng cụ chặn giảm âm. Nó có tác dụng giảm âm và thay đổi âm sắc.

Tổng quan về đàn violin cổ điển 4

Mặt cắt ngang ngựa đàn, nhìn thấy từ cuối chốt mắc dây (Tailpiece)

Ngựa đàn không bị dính chặt vào thân đàn mà được giữ chắc bởi 4 sợi dây vĩ và nằm giữa 2 khe hình chữ F( The F holes). Hai khe này có hai chức năng khác nhau. Đầu tiên là có tác dụng cho không khi đi ra đi vào để tạo lên âm thanh. Điều thứ hai là giúp tiếp cận, sửa chữa các phần bên trong đàn.

Que chống (Soundpost) và thanh dọc(bass bar)

Que chống là thanh tròn kẹp giữa 2 mặt trong của đàn. Nó nằm dưới chân của ngựa đàn ( dưới dây E – Mi), có tác dụng tăng cường sự chịu lực của 2 mặt đàn khi rung và ngăn cản sự đổ của các dây khi bị kéo căng. Sự kết nối đến phần mặt sau đàn còn giúp hạn chế sự dịch chuyển của chân ngựa đàn.

Vị trí của que chống ( ảnh hưởng tới sự dịch chuyển của ngựa đàn) là rất quan trọng đối với chất lượng âm thanh của đàn. Các nhà sản xuất đôi khi sẽ di chuyển nó một chút để thay đổi âm thanh và nó đều có những tác động đáng kể.

Dưới mặt sau đàn ( back) là thanh dọc ( bass bar). Nó nằm ngoài lỗ F và do đó giúp truyền chuyển động của ngựa đàn tới cả vùng rộng hơn ở phía bụng đàn – mặt trước ( the belly).

Phần thân

Phần này gồm 2 cấu tạo chính là mặt trước (phần bụng – belly) và mặt sau (phần lưng – back). Cả hai bên không khí ở trong và ngoài của hai mặt đều có mục đính truyền sự rung từ ngựa đàn vào không khí xung quanh đàn. Để làm được điều này, violin cần một diện tích bề mặt tương đối lớn nhằm đẩy được một lượng không khí lớn về phía sau và phía trước.

Phần quan trọng nhất là mặt bụng(belly). Chúng được làm để việc rung lên và xuống dễ dàng. Các mặt này đều có một số cộng hưởng: tức là có một tần số mà tại đó có thể được rung lên một cách dễ dàng.

Tổng quan về đàn violin cổ điển 5

Tổng quan về đàn violin cổ điển 6

Cái này được xác định bởi các nghệ nhân là đàn và các nhà khoa học sử dụng các mẫu Chladni. Để làm đồ thị âm thanh cho bên phải, việc cô lập bặt bụng đã có lực đẩy cơ học tại các vị trí chân ngựa đàn, tại đó gia tốc được đo. Đồ thị sẽ chỉ ra các tỷ lệ có ảnh hưởng tới gia tốc. Nếu chúng ta rung một lượng nhỏ, đồ thị đó tập trung các rung động, độc lập với tần số. Tuy nhiên, sự cộng hưởng của mặt gỗ sẽ xuất hiện ở đây: gia tốc được cung cấp bởi sự tập trung mạnh mẽ của tần số. Trên biểu đồ này, mỗi cộng hưởng được biểu thị bởi việc ghép các bức hình trong mẫu Chladni.

Hai đường cong là biểu thị 2 mặt gỗ của thân đàn . Khi violin được lắp ráp, các cộng hưởng trở lên phức tạp hơn. Tuy nhiên, sự cộng hưởng đó rất quan trọng trong việc truyền chuyển động rung tại ngựa đàn để phát ra âm thanh.

Năng lượng âm thanh đến từ đâu?

Chúng tôi đã đề cập đến tầm quan trọng của sự cộng hưởng trong việc làm tăng âm thanh khi đi ra ngoài nhạc cụ. Điều đó chỉ ra rằng phần thân đàn không làm khuếch đại âm thanh theo nghĩa kỹ thuật của từ khuếch đại. Một bộ khuếch đại điện tử có một nguồn với công suất nhỏ, sử dụng năng lượng điện từ nguồn điện, giúp âm thanh phát ra to hơn. Với violin, tất cả năng lượng âm thanh có được từ đàn đều xuất phát từ sự chuyển rung động khi kéo vĩ. Mục đích của phần thân đàn là giúp quá trình chuyển đổi âm thanh được hiệu quả hơn. Một cây guitar điện, rất ít năng lượng rung của quá trình gảy đàn được chuyển thành âm thanh. Nhờ phần thân của chiếc guitar acoustic hay violin acoustic sẽ giúp năng lượng rung chuyển đổi thành âm thanh tốt hơn, âm sắc nghe chất lượng hơn.

Âm sắc rung

Một điều thú vị và rất quan trọng đó là âm sắc đặc trưng của các nhạc cụ họ vĩ cầm đều là âm sắc rung, phần lớn là nhờ sự tác động của phần thân đàn acoustic. Việc rung đã cho thấy ở bên phải tỷ lệ của âm thanh tập trung từ các dây đàn tác động lên ngựa đàn là một yếu tố quan trọng tới tần số, tạo ra nhiều sự cộng hưởng trong thân đàn. Do đó âm sắc của đàn trở lên hay và thú vị hơn.

Vĩ

Việc sử dụng một chiếc vĩ cũng ảnh hưởng lớn tới âm thanh của đàn. Điều đầu tiên là kéo vĩ tạo ra các nốt âm thanh, nó có thể kéo dài, ngắn, nhanh, chậm tùy theo người chơi ( theo người Mỹ nói là “ shaping the note” – định hình nốt nhạc). Có rất nhiều kỹ thuật kéo vĩ để tạo ra các hiệu ứng âm thanh.

Nguồn : http://newt.phys.unsw.edu.au/jw/violintro.html